اشعار شعرای ماندگار

 تحلیل دامنه اختیار منتقد یا تحلیلگر شعر چه قدر است ؟

 با درود به دوستان و آرزوی تندرستی و شادکامی 

در ماه گذشته چند مورد از نظراتی را که در بخش نقد اشعار کاربران سایت درج شده بود؛ می خواندم و این سوال برایم پیش آمد که درج تصورات و نظرات شخصی بدون پشتوانه ی متنی و فرا متنی در جایگاهی که نظر خوانندگان دیگر را تحت تاثیرقرار می دهد ؛ تا چه حد جایز است ؟ 
 در سایت دو بخش متمایز برای نظرات و نقد ها وجود دارد. خود من چندان با آن راحت نیستم چون اولا فکر می کنم این کار پیامها را ارزش گذاری می کند و حال آن که همه پیامها به یک اندازه ارزشمندند و چه بسا پیامها ی درج شده در بخش نظرات حاوی نظرگاه های بسیار جالب و مهمی باشد و ثانیا شخصا دوست دارم به سمتی برویم که همه پیامها به سمت رویکرد تحلیلی و انتقادی پیش بروند و نقد و تحلیل را منحصر به چند پیام خاص و اندک که معمولا نگاه های مشخص و ثابت و بعضا قابل پیش بینی دارند؛ ندانند. 
 در واقع با سلطه ی برخی نظر گاه ها بر نظرگاههای دیگر صرفا به دلیل جایگاه وقوعشان در صفحه موافق نیستم و مهمترین دلیلش همین که بسیاری از نقدهای سازنده در بخش نظرات نوشته می شود . این که کلمه سلطه را به کار می برم شاید تحت تاثیر این حرف فوکو باشد: «کسی که گفتمان را به کار می بندد، این توانایی را دارد که آن را حقیقی جلوه داده، و اعتبار و جایگاه علمی آن را تحمیل کند. بنابراین، گفتمان معصوم، بی طرف یا برابر نداریم...» و حالا گفتمان در این جایگاه و موضع مکانی از همان آغاز کاربرد اقناعی و اغوایی پیدا می کند چرا که جایگاه قرار گیری پیام هم یکی از ابزارهای قدرت است که هم می تواند آگاهی واقعی و هم می تواند نوعی آگاهی کاذب را شکل دهد.
 از این رو نقد یا تحلیلی که بر صدر صفحه یک شعر قرار می گیرد به نظرم باید صرفا با ارائه مستندات متنی و فرامتنی و آن هم بدون جهت دهی نظر سایر خوانندگان و بستن راه اندیشه برای خوانندگان آتی باشد که خیلی از اوقات چنین نیست. 
البته نمی دانم این نظر تا چه اندازه درست است ؟ 
به همین دلیل این سوال برایم پیش آمد که دامنه اختیار منتقد یا تحلیلگر چه قدر است ؟ 
 طبیعتا این سوال با یک طیف از دیدگاهها روبرو می شود که از آزادی تام منتقد در یک سر طیف تا محصور بودن کامل او در متنِ پیش رو ، در سر دیگر طیف خواهد بود همچنین این سوال با طیفی از سلیقه ها رو به رو می شود که در یک سر از پرده برداری کامل از روی متن حمایت می کند و در سر دیگر ، تمایل دارد که منتقد صرفا کلیدهایی برای تحلیل متن به خود خوانندگان بدهد . 
شما در مورد این سوال و سوالات پی بند آن که مختصرا اشاره شد ، چه دیدگاه و سلیقه ای دارید ؟

درودها حضور ارجمند بانو نوری 
 مطالبی حول و حوش مبحث ارزشمند شما پیش تر در سایت منتشر نموده بودم که در همراهی شاید مفید فایده باشد.

شرح ـ تحلیل ـ نقد انتشارسایت شعر نو 10/1/95
 دربررسی چیستی و چگونگی ِ یک اثر(شعر) و تراز بندی آن ، بطور کل سـه نوع نگـاه و نگـارش را می توان متصور شد (شرح ـ تحلیل ـ نقد). شاید برخی تفاوت چندانی بین شرح و تحلیل و نقد قائل نباشند . از دیگرسو شاید برخی را نظر بر این باشد ،که شرح و تحلیل و نقد مجزا از یکدیگر هستند .
 هرکدام از این نظریات از زاویه ای خاص ممکن است صحیح به نظر برسند ، نگاه اول پیوستگی و ارتباط را مد نظر دارد ونگاه دوم تفاوت و تمایزِ رسالت و درجات و تفاوت محدوده ها را . اما به نظر می رسد نوعی نگاه ترکیبی دراین خصوص به واقعیت نزیدک ترباشد بازی آنلاین سیندرلا . وضمن پذیرشِ پیوستگی و ارتباط ونیازفی مابین باید برای هرکدام ماهیت و رسالتی متمایز درنظر گرفت .به این معنی که شاید بتوان تصور کردکه شرح بدون تحلیل و نقد ،همچنین تحلیل بدون نقد امکان موجودیت داشته باشند ، اما تحلیل بدون شرح و نقد بدون آن دو نمی تواند متصور باشد ، که برای تصویرِاین پیوستگی هرمی را تصور کنید که پایه ی آن شرح ومرکز آن تحلیل ورأس آن نقد است. 
بنابراین درعین جدائیِ محدوده ها نوعی ارتباط نیز فی مابین مشهود است . 
 شرح = ترسیم و تشریح و پدیدارسازی داده های پایه و اساسی و تراوشات خام یک اثر است . ازجنس توضیح و روشنگری است برای تجسم فضای اثر(شعر). با کاربردهای مختلف (آموزشی ، روشنگریِ مخاطب بازی آنلاین ماشین ، پاسخ به نقد و تحلیل و ....) .
 تحلیل =از جنس بررسی و کنکاش برای کشف و بررسی ارتباطات محتمل ویژه بین اجزاء داده های خام به منظور تعیین تصویر و مفهوم نهائی یک اثر( شعر) است . و شاید بتوان گفت بیشتر پاسخی است به این سوال که هنرمند( شاعر) چه می خواسته بگوید ؟ 
 نقد = بررسی و ارزیابی قوت و ضعف داده ها و ارتباطات مکشوفه درشرح و تحلیل از جنبه های مختلف و برجسته کردن فرازها وفرودها به منظور رتبه بندی اثر بطورنهائی است . از باب تشخیص و تمیز برپایه ی داده های شرح و تحلیل است و بیشتر پاسخی است به این سوال که آیا هنرمند( شاعر) توانسته آنچه را می خواسته بگوید به بهترین شکل بیان کند یا نه ؟ و به عبارت دیگر میزان موفقیت شاعر در چه ترازی است ؟<** ادامه مطلب... **>